Thuế thu nhập doanh nghiệp là gì? Tại sao doanh nghiệp cần quan tâm?
Thuế thu nhập doanh nghiệp (thuế TNDN) là một loại thuế trực thu bắt buộc mà tất cả các doanh nghiệp hoạt động hợp pháp tại Việt Nam phải thực hiện. Đây không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tài chính và khả năng phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Thuế TNDN được tính dựa trên thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế, sau khi đã trừ đi các khoản chi phí hợp lệ được khấu trừ, khoản lỗ kết chuyển từ các năm trước và cộng thêm các khoản thu nhập khác nếu có. Việc tính thuế thu nhập doanh nghiệp chính xác không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn tránh được những rủi ro về kiểm tra thuế, xử phạt hành chính và tận dụng tối đa các chính sách ưu đãi.
Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là một trong những nghĩa vụ tài chính quan trọng mà mọi doanh nghiệp đang hoạt động hợp pháp tại Việt Nam phải thực hiện. Đây là khoản thuế trực thu, đánh vào phần thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế, sau khi đã trừ đi các khoản chi phí được khấu trừ, khoản lỗ được kết chuyển và cộng thêm thu nhập khác (nếu có). Việc tính và kê khai thuế TNDN đúng quy định không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn tránh được các rủi ro về kiểm tra thuế, xử phạt vi phạm hành chính hoặc mất cơ hội tiếp cận chính sách ưu đãi.
Căn cứ pháp lý chính hiện nay bao gồm Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành (sửa đổi, bổ sung năm 2013), Thông tư 78/2014/TT-BTC và các văn bản cập nhật đến năm 2025. Theo đó, công thức chung để tính thuế TNDN là: Số thuế TNDN phải nộp = Thu nhập tính thuế × Thuế suất TNDN. Trong đó, thu nhập tính thuế được xác định bằng cách lấy tổng doanh thu trong kỳ trừ đi chi phí được trừ theo quy định, trừ đi các khoản lỗ được kết chuyển từ các năm trước (nếu có), và cộng thêm thu nhập khác (như thanh lý tài sản, lãi chênh lệch tỷ giá…). Thuế suất phổ thông áp dụng hiện nay là 20%. Một số ngành đặc thù như khai khoáng, dầu khí hoặc các dự án đặc biệt có thể chịu thuế suất cao hơn, hoặc được hưởng thuế suất ưu đãi 10–17% theo điều kiện cụ thể.
Để được tính là chi phí hợp lệ, khoản chi phí đó cần thỏa mãn ba điều kiện chính: đã phát sinh thực tế và có liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh; có đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp pháp; và đối với khoản chi từ 20 triệu đồng trở lên thì phải được thanh toán qua hình thức không dùng tiền mặt. Các khoản chi thường gặp có thể kể đến như chi phí tiền lương, bảo hiểm xã hội, chi phí thuê mặt bằng, dịch vụ marketing, logistics, tiếp khách, công tác phí, khấu hao tài sản cố định… Những chi phí không đủ điều kiện, chi vượt trần hoặc chi cho cá nhân không có hợp đồng lao động chính thức đều có thể bị loại trừ khi quyết toán.
Doanh nghiệp phải thực hiện kê khai thuế TNDN theo hai hình thức: kê khai tạm tính theo quý và quyết toán theo năm. Việc tạm nộp thuế theo quý có thể thực hiện dựa trên kết quả sản xuất kinh doanh thực tế của quý đó hoặc ước tính cả năm chia đều cho từng quý, đảm bảo tổng số thuế đã nộp không thấp hơn 80% so với số thuế phải nộp khi quyết toán năm. Hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế TNDN là ngày 31/3 hàng năm đối với doanh nghiệp kết thúc năm tài chính vào ngày 31/12. Hồ sơ bao gồm: tờ khai quyết toán thuế mẫu 03/TNDN, báo cáo tài chính năm, phụ lục ưu đãi (nếu có), phụ lục chuyển lỗ (nếu có), và các tài liệu liên quan khác. Tất cả các tờ khai và báo cáo hiện nay đều được kê khai và nộp qua Cổng thông tin thuế điện tử tại địa chỉ https://thuedientu.gdt.gov.vn.
Một điểm doanh nghiệp cần lưu ý là nếu kê khai thiếu doanh thu, ghi nhận chi phí không đúng quy định, hoặc không tạm nộp đúng tiến độ theo quý, sẽ có nguy cơ bị phạt tiền chậm nộp, truy thu thuế và bị đưa vào diện kiểm tra, thanh tra thuế. Đặc biệt, nếu doanh nghiệp không lưu trữ hồ sơ kế toán, chứng từ đầy đủ ít nhất 10 năm thì có thể gặp rủi ro pháp lý nghiêm trọng khi bị kiểm tra đột xuất.
Để hạn chế sai sót và đảm bảo tối ưu nghĩa vụ thuế, doanh nghiệp nên tham khảo hoặc sử dụng dịch vụ hỗ trợ chuyên sâu từ các đơn vị pháp lý – kế toán có kinh nghiệm. Viện Hỗ trợ Pháp luật và Kinh tế hiện đang cung cấp dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tính toán thuế, kê khai, lập báo cáo tài chính, rà soát chi phí khấu trừ và đại diện làm việc với cơ quan thuế khi cần thiết. Đặc biệt, với các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có bộ phận kế toán nội bộ, đây là giải pháp tiết kiệm, an toàn và đúng chuẩn pháp lý.
Quý doanh nghiệp cần tư vấn thuế, vui lòng liên hệ:
Viện Hỗ Trợ Pháp Luật và Kinh Tế
Tuân thủ pháp luật về thuế là nền tảng cho một doanh nghiệp phát triển bền vững. Đừng để những sai sót nhỏ trong kế toán trở thành rủi ro lớn về pháp lý.
