Thông tư số 18/2025/TT-BCT do Bộ Công Thương ban hành ngày 13 tháng 3 năm 2025 đã thực hiện việc sửa đổi, bổ sung và bãi bỏ một số quy định quan trọng trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu tại Việt Nam. Mục tiêu chính của thông tư này là điều chỉnh khung pháp lý hiện hành để phù hợp hơn với thực tiễn quản lý và hoạt động kinh doanh xăng dầu trong bối cảnh thị trường đang phát triển. Những thay đổi đáng chú ý bao gồm việc bãi bỏ quy định về Tổ liên ngành điều hành giá xăng dầu, thiết lập các yêu cầu báo cáo mới đối với việc sử dụng kho chứa xăng dầu, điều chỉnh các quy định liên quan đến hợp đồng đại lý bán lẻ xăng dầu, và thay đổi cơ chế điều hành giá xăng dầu. Những sửa đổi này dự kiến sẽ có tác động đáng kể đến các chủ thể tham gia thị trường và cơ quan quản lý nhà nước.
Ngành kinh doanh xăng dầu đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế Việt Nam, cung cấp năng lượng cho hầu hết các hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng. Hoạt động của ngành được điều chỉnh bởi một hệ thống các văn bản pháp lý, trong đó Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và các văn bản sửa đổi, bổ sung như Nghị định 95/2021/NĐ-CP đóng vai trò nền tảng . Các văn bản này quy định chi tiết về các khía cạnh của kinh doanh xăng dầu, từ điều kiện kinh doanh, hệ thống phân phối, đến cơ chế giá và quản lý chất lượng.
Trong bối cảnh thực tiễn quản lý và hoạt động kinh doanh xăng dầu liên tục có những thay đổi, việc Bộ Công Thương ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BCT là một bước đi cần thiết để cập nhật và hoàn thiện khung pháp lý hiện hành . Mục đích chính của thông tư này, như được nêu trong các nguồn tin, là nhằm giải quyết những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình quản lý và điều hành thị trường xăng dầu, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này . Việc ban hành thông tư cho thấy sự chủ động của cơ quan quản lý trong việc thích ứng với những biến động của thị trường và đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước đối với một ngành kinh tế quan trọng.
Bãi bỏ Tổ liên ngành Điều hành Giá Xăng dầu:
Một trong những thay đổi đáng chú ý nhất được quy định tại Thông tư số 18/2025/TT-BCT là việc bãi bỏ quy định về Tổ liên ngành điều hành giá xăng dầu . Trước đây, cơ chế điều hành giá xăng dầu được thực hiện bởi Tổ liên ngành bao gồm đại diện của Bộ Công Thương và Bộ Tài chính, theo quy định tại Thông tư liên tịch số 39/2014/TTLT-BCT-BTC . Việc bãi bỏ cơ chế này và trao quyền trực tiếp cho Bộ Công Thương trong việc công bố giá cơ sở và giá bán xăng dầu, dựa trên số liệu các yếu tố đầu vào, đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong phương thức quản lý giá . Từ ngày 02 tháng 5 năm 2025, Bộ Công Thương sẽ là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc này .
Sự thay đổi này cho thấy một xu hướng tập trung hóa quyền lực trong việc điều hành giá xăng dầu về một đầu mối là Bộ Công Thương. Trước đây, việc điều chỉnh giá có thể đòi hỏi sự thống nhất giữa hai bộ, đôi khi dẫn đến quy trình phức tạp và kéo dài. Việc loại bỏ cơ chế liên ngành có thể giúp quá trình điều chỉnh giá trở nên nhanh chóng và linh hoạt hơn, đáp ứng kịp thời hơn với những biến động của thị trường thế giới và trong nước. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về năng lực phân tích và dự báo của Bộ Công Thương, cũng như sự minh bạch trong quá trình xây dựng và công bố giá. Vẫn cần làm rõ vai trò cụ thể của Bộ Tài chính trong cơ chế mới này, mặc dù thông tin ban đầu cho thấy Bộ Tài chính vẫn sẽ tham gia bằng văn bản .
Quy định Mới về Báo cáo Tình hình Sử dụng Kho Xăng dầu:
Thông tư số 18/2025/TT-BCT cũng bổ sung các quy định mới về việc báo cáo tình hình sử dụng kho xăng dầu, áp dụng đối với thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu và thương nhân phân phối xăng dầu sở hữu hoặc đi thuê kho . Theo đó, các đối tượng này có trách nhiệm báo cáo định kỳ hàng quý về tình hình sử dụng và cho thuê kho (nếu có) gửi về Bộ Công Thương và Sở Công Thương địa phương trước ngày 10 của tháng đầu tiên của kỳ kế tiếp .
Thông tin chi tiết cần báo cáo bao gồm tên và địa chỉ của kho, tổng dung tích kho, tên và địa chỉ của thương nhân thuê kho (nếu có), dung tích cho thuê và sản lượng xăng dầu qua kho trong kỳ báo cáo . Quy định này nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hệ thống kho chứa xăng dầu, đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh và phòng ngừa các hành vi găm hàng, tạo khan hiếm giả tạo trên thị trường. Việc yêu cầu báo cáo cả tình hình thuê kho cũng giúp cơ quan quản lý nắm bắt rõ hơn về mạng lưới phân phối và sử dụng hạ tầng hiện có. Sở Công Thương các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cũng được giao trách nhiệm kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện hợp đồng thuê kho và sản lượng xăng dầu nhập, xuất qua kho của các thương nhân thuê kho trên địa bàn, đồng thời kịp thời báo cáo về Bộ Công Thương khi phát hiện dấu hiệu không sử dụng kho thuê theo hợp đồng .
Sửa đổi, Bổ sung Quy định về Hợp đồng Đại lý Bán lẻ Xăng dầu:
Thông tư cũng có những điều chỉnh liên quan đến việc ký hợp đồng đại lý bán lẻ xăng dầu . Cụ thể, khi một đại lý ký hợp đồng với hai hoặc ba thương nhân đầu mối hoặc phân phối, họ phải báo cáo các thay đổi, bổ sung hợp đồng này để được cấp hoặc sửa đổi Giấy xác nhận hoặc Giấy chứng nhận theo quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP . Điều này áp dụng cho cả trường hợp thương nhân chỉ có một cửa hàng bán lẻ xăng dầu .
Quy định này có thể nhằm mục đích quản lý chặt chẽ hơn mối quan hệ giữa các đại lý bán lẻ và các nhà cung cấp, đặc biệt trong bối cảnh một đại lý có thể hợp tác với nhiều nguồn cung khác nhau. Việc báo cáo này giúp cơ quan quản lý nắm rõ hơn về mạng lưới phân phối và trách nhiệm của các bên liên quan trong việc đảm bảo nguồn cung và chất lượng xăng dầu tại các cửa hàng bán lẻ. Điều này cũng phù hợp với các quy định hiện hành tại điểm b khoản 4 Điều 20 và điểm b khoản 2 Điều 25 của Nghị định số 83/2014/NĐ-CP, đã được sửa đổi bởi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP . Theo đó, việc cấp và sửa đổi Giấy xác nhận đủ điều kiện làm đại lý bán lẻ xăng dầu và Giấy chứng nhận cửa hàng đủ điều kiện bán lẻ xăng dầu sẽ phải phản ánh chính xác thông tin về các thương nhân cung cấp xăng dầu cho đại lý.
Bổ sung Quy định về Cơ chế Điều hành Giá Xăng dầu:
Để kiện toàn quy trình điều hành giá xăng dầu, Thông tư số 18/2025/TT-BCT đã bổ sung quy định về cơ chế điều hành giá xăng dầu . Theo đó, trên cơ sở số liệu về các yếu tố cấu thành giá cơ sở xăng dầu và ý kiến tham gia bằng văn bản của Bộ Tài chính, Bộ Công Thương sẽ công bố giá cơ sở và giá bán xăng dầu .
Quy định này chính thức hóa vai trò của Bộ Công Thương trong việc quyết định giá xăng dầu, đồng thời vẫn đảm bảo sự tham gia của Bộ Tài chính thông qua việc cung cấp ý kiến bằng văn bản. Điều này cho thấy, mặc dù Tổ liên ngành đã bị bãi bỏ, nhưng vẫn có sự phối hợp giữa hai bộ trong quá trình điều hành giá. Cơ chế này có thể giúp việc điều chỉnh giá được thực hiện một cách chuyên nghiệp và có trách nhiệm hơn, dựa trên các yếu tố kinh tế và tài chính cụ thể. Việc công bố giá cơ sở và giá bán bởi một cơ quan duy nhất có thể tăng tính minh bạch và dễ theo dõi hơn cho người dân và doanh nghiệp.
Sửa đổi, Bổ sung Quy định về Kiểm tra và Cấp Giấy Xác nhận, Giấy Chứng nhận:
Thông tư cũng sửa đổi, bổ sung quy định về kiểm tra và cấp Giấy xác nhận, Giấy chứng nhận trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu . Đáng chú ý là việc bãi bỏ quy định về kiểm tra và cấp Giấy xác nhận đủ điều kiện làm tổng đại lý kinh doanh xăng dầu .
Lý do của việc bãi bỏ này là do Nghị định 80/2023/NĐ-CP đã có quy định chuyển tiếp liên quan đến vấn đề này . Điều này cho thấy sự đồng bộ hóa giữa các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu, tránh tình trạng chồng chéo hoặc mâu thuẫn giữa các quy định. Việc bãi bỏ một thủ tục hành chính không còn phù hợp có thể giúp giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
Rà soát, Bổ sung Quy định về Đăng ký, Phân giao, Điều chỉnh Hạn mức Tổng Nguồn Xăng dầu Tối thiểu:
Thông tư số 18/2025/TT-BCT cũng tiến hành rà soát và bổ sung quy định về đăng ký, phân giao và điều chỉnh hạn mức tổng nguồn xăng dầu tối thiểu . Đồng thời, thông tư bổ sung quy định về việc thương nhân đầu mối phải đảm bảo tiến độ nhập khẩu hoặc mua xăng dầu trong nước . Trong trường hợp cần thiết, Bộ Công Thương có thể điều chỉnh tiến độ hoặc tăng tổng nguồn xăng dầu tối thiểu để đảm bảo nguồn cung cho thị trường .
Những điều chỉnh này thể hiện sự quan tâm của cơ quan quản lý đến việc đảm bảo nguồn cung xăng dầu ổn định cho thị trường trong nước. Việc quy định rõ trách nhiệm của thương nhân đầu mối trong việc đảm bảo tiến độ nhập khẩu hoặc mua hàng trong nước, cùng với việc trao quyền cho Bộ Công Thương điều chỉnh hạn mức khi cần thiết, là những biện pháp quan trọng để ứng phó với những biến động của thị trường và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Việc ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BCT dự kiến sẽ mang lại nhiều tác động và ý nghĩa đối với các chủ thể tham gia thị trường kinh doanh xăng dầu.
Đối với các thương nhân đầu mối và phân phối, quy định mới về báo cáo tình hình sử dụng kho sẽ tạo thêm một nghĩa vụ hành chính, đòi hỏi họ phải có hệ thống theo dõi và báo cáo chi tiết. Tuy nhiên, việc này cũng có thể giúp họ quản lý hiệu quả hơn nguồn lực kho chứa của mình. Việc Bộ Công Thương trực tiếp điều hành giá có thể mang lại sự chủ động hơn trong việc hoạch định chiến lược kinh doanh, nhưng cũng đòi hỏi họ phải thích ứng nhanh chóng với các quyết định giá từ cơ quan quản lý. Trách nhiệm đảm bảo nguồn cung cũng được nhấn mạnh, đòi hỏi các thương nhân này phải có kế hoạch nhập khẩu và mua hàng trong nước một cách hiệu quả.
Đối với các đại lý bán lẻ xăng dầu, quy định về việc báo cáo khi ký hợp đồng với nhiều nhà cung cấp có thể giúp minh bạch hơn mối quan hệ kinh doanh và đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh trên thị trường. Tuy nhiên, điều này cũng có thể tạo thêm một thủ tục hành chính mà các đại lý cần tuân thủ.
Đối với người tiêu dùng, những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của giá xăng dầu và nguồn cung trên thị trường. Việc Bộ Công Thương trực tiếp điều hành giá có thể dẫn đến các quyết định giá nhanh chóng hơn, phản ánh sát hơn với biến động thị trường. Việc tăng cường quản lý kho chứa có thể giúp ngăn chặn tình trạng thiếu hụt nguồn cung cục bộ.
Đối với các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là Bộ Công Thương và các Sở Công Thương địa phương, thông tư này sẽ tăng cường vai trò và trách nhiệm trong việc quản lý và điều hành thị trường xăng dầu. Bộ Công Thương sẽ có quyền quyết định cao hơn trong việc điều chỉnh giá và đảm bảo nguồn cung, trong khi các Sở Công Thương sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát tình hình sử dụng kho chứa tại địa phương.
Việc tập trung quyền điều hành giá vào Bộ Công Thương có thể giúp chính phủ có công cụ mạnh mẽ hơn để can thiệp vào thị trường khi cần thiết, nhằm ổn định giá cả hoặc thực hiện các mục tiêu chính sách năng lượng. Tuy nhiên, điều quan trọng là quá trình này phải được thực hiện một cách minh bạch, dựa trên các phân tích kinh tế khách quan và có sự tham vấn ý kiến từ các bên liên quan.
Việc tăng cường giám sát đối với các kho chứa xăng dầu cho thấy nỗ lực của chính phủ trong việc đảm bảo an ninh năng lượng và ngăn chặn các hành vi có thể gây ra bất ổn thị trường. Điều này có thể mang lại lợi ích lâu dài cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng thông qua việc đảm bảo nguồn cung ổn định và giá cả hợp lý hơn.
Những quy định mới liên quan đến hợp đồng đại lý bán lẻ xăng dầu có thể giúp tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng hơn, ngăn chặn các hành vi độc quyền hoặc cạnh tranh không lành mạnh giữa các nhà cung cấp. Điều này có thể mang lại lợi ích cho các đại lý nhỏ lẻ và người tiêu dùng.
Thông tư số 18/2025/TT-BCT của Bộ Công Thương là một văn bản pháp lý quan trọng, đánh dấu những thay đổi đáng kể trong công tác quản lý và điều hành lĩnh vực kinh doanh xăng dầu tại Việt Nam. Việc bãi bỏ Tổ liên ngành điều hành giá, cùng với các quy định mới về báo cáo kho chứa, hợp đồng đại lý và cơ chế điều hành giá, cho thấy sự điều chỉnh của cơ quan quản lý nhằm phù hợp với tình hình thực tế và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
Để những quy định mới này phát huy hiệu quả trên thực tế, việc triển khai và thực thi một cách nghiêm túc là vô cùng quan trọng. Cơ quan quản lý cần có hướng dẫn chi tiết và tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp tuân thủ các quy định mới. Đồng thời, việc tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến của thị trường và đánh giá tác động của các thay đổi này là cần thiết để có những điều chỉnh kịp thời khi cần thiết, đảm bảo sự phát triển ổn định và bền vững của thị trường xăng dầu Việt Nam.
