- TỔNG QUAN
Theo Thông báo số 113/TB-VPCP ngày 17/3/2025 của Văn phòng Chính phủ về kết luận của Thường trực Chính phủ tại cuộc họp về dự án xây dựng Luật Cấp, Thoát nước, việc hoàn thiện dự thảo Luật này đang được đẩy nhanh để trình Chính phủ xem xét trong phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3 năm 2025.
- SỰ CẦN THIẾT BAN HÀNH LUẬT
Thường trực Chính phủ thống nhất về sự cần thiết ban hành Luật Cấp, Thoát nước với các mục tiêu chính:
- Thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ
- Giải quyết ngập úng khu vực đô thị
- Bảo đảm người dân được tiếp cận sử dụng nước sạch
- Khắc phục ô nhiễm các dòng sông
- Đáp ứng các chỉ tiêu về tỷ lệ sử dụng nước sạch, hợp vệ sinh của dân cư thành thị, nông thôn
- Hoàn thiện pháp luật về an sinh xã hội, bảo vệ môi trường thích ứng với biến đổi khí hậu
- Phát triển kinh tế xanh, kinh tế số tuần hoàn
- Xây dựng các giải pháp bảo đảm an ninh nguồn nước, hệ thống chống ngập đô thị
III. VƯỚNG MẮC, BẤT CẬP HIỆN TẠI
Hiện nay, hoạt động cấp thoát nước đang gặp nhiều vướng mắc, bất cập:
- Pháp luật điều chỉnh trực tiếp hoạt động cấp, thoát nước cao nhất là Nghị định đã được ban hành lâu, không còn phù hợp với thực tiễn
- Quy hoạch cấp, thoát nước chưa đầy đủ, đồng bộ, chất lượng dự báo còn hạn chế
- Hoạt động đầu tư phát triển cấp, thoát nước chưa đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH và bảo vệ môi trường
- Các công trình cấp, thoát nước thiếu bền vững, hiệu quả thấp
- Chất lượng dịch vụ, công tác quản lý vận hành còn nhiều hạn chế
- Việc ban hành giá nước sạch còn gặp nhiều khó khăn
- Giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải còn thấp, hạn chế huy động nguồn lực đầu tư
- YÊU CẦU ĐỐI VỚI DỰ THẢO LUẬT
Dự thảo Luật cần:
- Ngắn gọn, chỉ quy định nội dung chính sách có tính nguyên tắc, ổn định, có giá trị lâu dài
- Nội dung mang tính kỹ thuật, cụ thể, biến động thì giao Chính phủ, Bộ trưởng các Bộ, ngành quy định chi tiết
- Bổ sung quy định về huy động nguồn lực đầu tư thông qua PPP, BT
- Quy định quản lý vận hành, khai thác cấp, thoát nước hiệu quả, bảo đảm an ninh nguồn nước
- Cắt giảm thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh không cần thiết
- Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương
- Đảm bảo quyền lợi, trách nhiệm công bằng giữa đơn vị cung cấp và người sử dụng
- Bổ sung chính sách khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số
- PHÂN TÍCH CÁC ĐIỀU KHOẢN CẦN BỔ SUNG
Dựa trên định hướng nêu trên, dự thảo Luật cần bổ sung các điều khoản quan trọng sau:
- Đối với quản lý quy hoạch và đầu tư
- Điều khoản về thẩm quyền lập quy hoạch: Quy định rõ thẩm quyền của các cấp chính quyền trong việc lập, phê duyệt quy hoạch cấp thoát nước
- Điều khoản về đồng bộ hóa quy hoạch: Quy hoạch cấp thoát nước phải đồng bộ với quy hoạch đô thị, sử dụng đất và các quy hoạch khác
- Điều khoản về dự báo: Yêu cầu về phương pháp dự báo khoa học, có xem xét đến biến đổi khí hậu và tăng trưởng đô thị
- Đối với huy động nguồn lực đầu tư
- Điều khoản về PPP: Quy định cụ thể các hình thức PPP phù hợp với đặc thù ngành cấp thoát nước
- Điều khoản về ưu đãi đầu tư: Các ưu đãi đặc thù cho dự án đầu tư cấp thoát nước, đặc biệt là vùng nông thôn, vùng khó khăn
- Điều khoản về quỹ phát triển: Thành lập quỹ phát triển cấp thoát nước và nguồn hình thành quỹ
- Đối với quản lý vận hành và giá dịch vụ
- Điều khoản về an ninh nguồn nước: Quy định trách nhiệm bảo đảm an ninh nguồn nước, phương án dự phòng
- Điều khoản về định giá: Xây dựng phương pháp định giá dịch vụ, bảo đảm tính đủ chi phí và có lợi nhuận hợp lý
- Điều khoản về hỗ trợ xã hội: Cơ chế hỗ trợ cho người nghèo, đối tượng chính sách tiếp cận nước sạch
- Điều khoản về giám sát chất lượng: Quy định giám sát chất lượng nước sạch và nước thải sau xử lý
- Đối với chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ
- Điều khoản về hệ thống thông tin: Xây dựng hệ thống thông tin quốc gia về cấp thoát nước
- Điều khoản về ứng dụng công nghệ: Quy định ưu đãi cho việc áp dụng công nghệ tiên tiến, tiết kiệm năng lượng, tự động hóa
- Điều khoản về thông minh hóa: Lộ trình chuyển đổi sang hệ thống cấp thoát nước thông minh tại các đô thị
- Đối với bảo vệ môi trường
- Điều khoản về tái sử dụng nước: Quy định khuyến khích và định hướng tái sử dụng nước thải sau xử lý
- Điều khoản về xử lý bùn thải: Quy định về quản lý và xử lý bùn thải từ hệ thống cấp thoát nước
- Điều khoản về trách nhiệm môi trường: Quy định trách nhiệm của các bên trong bảo vệ môi trường nước
- KHUYẾN NGHỊ
Để đảm bảo dự thảo Luật đạt chất lượng và tính khả thi cao, cần:
- Tổ chức nghiên cứu, đánh giá kỹ các mô hình thành công về cấp thoát nước trên thế giới
- Tham vấn rộng rãi các bên liên quan, đặc biệt là chính quyền địa phương và doanh nghiệp
- Đánh giá tác động sâu rộng của các điều khoản mới, nhất là về giá dịch vụ
- Cân nhắc lộ trình thực hiện phù hợp để tránh gây xáo trộn với hệ thống hiện hành
- Đảm bảo tính linh hoạt của Luật để thích ứng với sự thay đổi về công nghệ và mô hình quản lý
Việc ban hành Luật Cấp, Thoát nước sẽ tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững hệ thống cấp thoát nước, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và bảo vệ môi trường.
